Dit artikel is gepubliceerd op 4 september 2010 in het Financieel Dagblad
Jan Hommen is bestuursvoorzitter van ING. Onlangs liet hij zich interviewen voor het RTL-4 nieuws. Dat wil zeggen, uiteindelijk worden er van zo’ n gesprek slechts enkele seconden uitgezonden. In dit geval twintig. Ook de vragen zijn weggelaten in de montage. Het gaat over de hypotheekrente. Huizenbezitters klagen: de rente op bijvoorbeeld spaargeld is ongekend laag. De hypotheekrente volgt niet; Hommen mag uitleggen hoe dat zit. Hij komt in beeld. Hij staat; dat hoort bij zo’n quote, in het nieuws: het moet een zekere actie uitstralen. Bij een langer interview ga je er letterlijk voor zitten, bij een nieuwsflits hoor je te staan. Hommen kijkt de interviewer recht in de ogen. Hij straalt rust uit. Waardoor er op voorhand al een impressie ontstaat van iemand die weet waar hij het over heeft. En spreekt vanuit overtuiging: ‘wat ik u ga zeggen, is de waarheid,’ zo lijkt hij te denken. Hommen begint met spreken: ‘Een hypotheek geef je vaak voor dertig jaar. Die financier je niet met daggeld …’ Prachtig! Twee korte zinnen, die meteen duidelijk maken wat de essentie is. Hij vervolgt: ‘… Die financier je niet met geld dat je van de Europese Centrale Bank kunt krijgen …’ Kijk, dat is een tekst waarover goed is nagedacht, zo lijkt het. Door ook die volgende zin te beginnen met ‘Die financier je niet met…’ wordt het voor mij als kijker zeer eenvoudig, de rest van de informatie te volgen. Voor de bestuursvoorzitter voelt het misschien wat kinderlijk, zo te formuleren. Maar voor het kijkerspubliek wordt de tekst hierdoor buitengewoon transparant. Wat de betrouwbaarheid van de spreker ten goede komt. Geen omhaal van woorden, recht op de man af, zogezegd. Dankzij deze korte zinnen kan Hommen voortdurend pauzes inbouwen. Hij kan nu, in alle rust, vertellen hoe het zit: ‘…Die financier je met lang geld. En dat zijn voornamelijk spaargelden, waar je tenminste 2% voor betaalt. Op dit moment. Dus dat is de basis voor hypotheekverschaffing.’ Einde quote. Volstrekt helder wat hij ons wil duidelijk maken. Dat is het mooie van korte zinnen met pauzes ertussen: de bestuursvoorzitter kan telkens even nadenken, waardoor er geen overbodige, versluierende invulwoorden worden toegevoegd. Over elk woord is nagedacht. Dus elk woord heeft kwaliteit. Moedig van Hommen, dat hij dit durft te doen. Op papier namelijk ziet zo’ n tekst er wat kinderlijk uit. Te simpel. Doch de ervaren spreker weet, dat er een verschil is tussen eenvoud van woordkeus en eenvoud in de taalkundige constructie. Anders gezegd: je kunt met korte, simpel lijkende zinnen heel goed iets ingewikkelds uitleggen, en vaktermen als ‘ daggeld’ en ‘lang geld’ blijven gebruiken. Het omgekeerde horen we dagelijks, op televisie: de ondervraagde, die probeert met geforceerd eenvoudige woorden iets uit te leggen in zeer lange, ingewikkelde samengestelde zinnen. Zo niet Hommen. Overdag is hij ook te zien bij RTL-7, rond de presentatie van de cijfers over het Tweede Kwartaal. Hij verwacht geen dubbele dip: ‘We zien in Amerika inderdaad de economie wat zwakker worden. De Fed, de Centrale Bank van Amerika, heeft aangekondigd dat ze daar maatregelen tegen gaan nemen. Ik denk dat men zich zeer bewust is van de mogelijkheid van een dubbeldip en die koste wat kost zal proberen te voorkomen. Dus ik verwacht, dat als Amerika dat kan voorkomen, de rest van de wereld er ook niet een probleem mee krijgt. We zien nog steeds in Europa, geleid door Duitsland, verbeteringen. We verwachten dat de tweede helft van het jaar wat zwakker is dan de eerste. Maar geen dubbeldip.’ Opnieuw een tekst die volstrekt duidelijk is, door de eenvoudige zinsconstructies. De rust die Hommen hierdoor krijgt, hij kan presenteren in plaats van te moeten presteren, geeft dat ook zijn gezicht kalm blijft. Hij kijkt de interviewer voortdurend aan. Trekt af en toe even de wenkbrauwen op om de belangrijkheid van bepaalde woorden te onderstrepen. Waardoor er harmonie ontstaat tussen kracht in tekst en in uitstraling.