Deze column is gepubliceerd op 9 februari 2013 in het Parool
Afgelopen dinsdag bij Pauw & Witteman, op Nederland 1: CDA-leider Sybrand van Haersma Buma. Het gaat over de invloed van ‘Europa’ op Nederland. Buma wil nu minder macht voor ‘Brussel.’ Terwijl hij in zijn verkiezingsprogramma juist voor meer invloed pleitte. Buma, dinsdag in de studio: ‘Europa moet bevoegdheden teruggeven.’
Wat vooral opvalt is zijn volume. Hij praat buitengewoon hard. Vanaf het begin. Het klinkt als iemand die vindt dat hij zich heftig moet verdedigen. Terwijl hij niet wordt aangevallen. Dit hoge volume heeft negatieve gevolgen voor de spreker en zijn betoog. Buma wekt de indruk dat hij zelf twijfelt aan de kracht van zijn verhaal. En vervolgens probeert via hard praten zijn gelijk te halen. Verbaal geweld dus, omdat hij op voorhand denkt dat hij niet genoeg overtuigt.
Ook de inhoud wordt zwakker. Door op vol volume te spreken, krijgt hij de neiging woorden weg te laten. Teksten worden loze kreten, zoals: ‘De toekomst van Europa sterker, als het gaat om onze banen, onze economie. Maar ook duidelijk aangeven waar het niet over gaat.’
De interviewers reageren hier op, door in de tegenaanval te gaan. Ze gaan hem van alles verwijten: ‘U bent nu opeens tegen Europa. Maar u wilt iets terug, wat u helemaal niet had weggegeven.’ Na ruim zes minuten heen en weer praten: ‘Tot nu toe heeft u alleen dingen genoemd, die nog helemaal niet in de Europese regelgeving zijn opgenomen!’ Buma blijft daardoor voortdurend in die verdediging.
De CDA-leider laat hier mooi het verschil horen tussen verontwaardigd zijn, of verongelijkt. De verontwaardigde krijgt het publiek aan zijn kant. De verongelijkte Buma verliest de sympathie van de kijker.
Dit effect wordt versterkt door wat tv-camera’s met je doen. We zien Bumas hoofd levensgroot op het scherm; daardoor lijkt hij voor ons gevoel vlak bij te zitten. Op schoot, bij wijze van spreken. Bij die ogenschijnlijke intimiteit hoort een zachte stem: helder, met weinig volume. Dan ontstaat er harmonie tussen beeld en stem. De kunst is dus, in zo’n studiosetting bewust zachter te praten.